نماز رغائب از بدعتهايي است كه در ماه رجب پيدا شده است، كه در اولين شب
جمعة ماه رجب بين نماز مغرب و عشاء صورت ميگيرد، كه روز پنجشنبه قبل از اين
جمعه ر ا روزه ميگيرند .
ريشة آن حديث ي موضوع و ساختگي است كه از زبان پيامبر ان درست كرده د،
صفت و اجر و ثواب اين نماز به صورت زير وارد شده است :
اوصاف آن
انس بن مالك از پيامبر روايت كرده است كه ايشان فرمود: «

  ,

ماه رجب ماه خداست، ماه شعبان ماه من (پيامبر ،) و ماه رمضان ماه امت من
ميباشد. هر كس روز پنجشنبه روزه بگيرد، يعني اولين پنجشنبة ماه رجب، سپس بين
مغرب و عشاء يعني شب جمعه، دوازده ركعت نماز بخواند، در هر ركعت سورة فاتحه
را يك مرتبه و سورة قدر را سه مرتبه و سورة توحيد (قل هواالله احد) را دوازده مرتبه
بخواند، و اين دوازده ركعت را به صورت مذكور دو ركعت دو ركعت بخواند، بعد از
اتمام نماز هفتاد مرتبه بر من (پيامبر) صلوات بفرستد و بگويد: «'&. 9I 4

&T'J ،«سپس سجده برود و در سجدهاش هفتاد مرتبه بگويد: «NY

 ،«سپس سرش را بلند كند و هفتاد مرتبه بگويد: «

و برود را دوم سجدة سپس.»، 4O ]]' ^_ `_a .&K -4 bc .

'F[
مثل سجدة اول آن را تكرار نمايد، بعد از آن نياز خود را از خدا بخواهد آن نياز
_____________________
-1 رواه ابن الجوزي في الموضوعات، /2 )124-126 (و ميگويد: اين حديث بر پيامبر بسته شـده
است و ابن جهيم (از راويان اين حديث) متهم به كذب است، شـوكاني در الفوائـد المجموعـه، ص
( ) 47 آن را آورده و ميگويد: موضوع است، مردان آن مجهول هستند، فيروزآبـادي در المختصـر
ميگويد: به اتفاق موضوع است .

3 بدعت بودن نماز رغائب
برآورده ميشود، پيامبر فرمود: قسم به آن كسي كه جان من در دست اوست هر
كس از زن و مرد ب اين نماز را بخواند خداوند تمام گناهان او را ميخشد با اينكه
گناهانش زياد و به اندازة كف دريا و به اندازة برگ درختان باشد، و در روز قيامت
براي هفتصد نفر از خانواده و طايفهاش شفاعت ميكند، و زماني كه اين فرد مرد در
اولين شب قبرش ثواب و پاداش اين نماز نزد او ميآيد و با چهرهاي شاد و زباني فصيح
به او ميگويد: دوست من، مژده و بشارت بده از تمام ناراحتيها نجات يافتي، ميگويد:
شما كيستي؟ به خدا قسم چهرهاي زيباتر از چهرة شما را نديدهام، كلامي را شي رينتر از
كلام شما نشنيدهام و بويي خوشتر از بوي شما را استشمام نكردهام، به او ميگويد: اي
حبيب من، من ثواب و پاداش نمازي هستم كه در فلان شب در فلان ماه خواندي،
امشب آمدهام تا حق شما را ادا كنم و شما را از تنهايي نجات دهم، و وحشت و ترس
شما را از بين ببرم، هرگاه قيامت آمد و نفخ در صور دميده شد در عرصة قيامت بر سر
شما سايه ميافكنم، و مژده بده كه از جانب مولايت هرگز خير و بركت تمام نخواهد
. شد
ابن جوزي ميگويد: در بدعتش بسيار غلو و افراط كرده است، چون آن فرد كه اين
نماز را ميخواند بايد روزه دار باشد، و شايد روز بسيار گرم ي باشد، اگر روزه گرفت و
نتوانست چيزي بخورد تا نماز مغرب را بخواند، سپس آن نماز را بخواند و اين
تسبيحات طولاني و سجدههاي طولاني را انجام دهد، بسيار اذيت ميشود، و من براي
ماه رمضان و نماز تراويح حسرت ميخورم و رشك ميورزم كه چگونه اين نماز
(رغائب) براي آن مزادحم شده است ! ؟ حتي عوام الناس آن را از نماز تراويح بزرگتر

4 بدعت بودن نماز رغائب
و مهمتر ميدانند! و كساني هستند كه در نمازهاي جماعت حاضر نميشوند ولي براي
1 اين نماز حضور پيدا ميكنند.
غزالي بعد از اينكه اين حديث انس را در مورد صفت نماز رغائب بيان ميكند و آن
را نماز رجب مينامد (: اين نماز مستحب است!! و در اين بخ ـ ميا ش آن را آورده نماز
رجب و شعبان از جمله رواتبي است كه با تكرار سال تكرار ميشود ـ با اينكه به مرتبة
تراويح و نماز عيد نمي نرس د، چون اين نماز (رغائب ) را افراد آحاد روايت كردهاند،
ولي من تمام اهل قدس را ديدهام كه خيلي خوب از آن مواظبت ميكردند و هرگز آن
را از دست نميدادند، و اجازة ترك آن را نميدادند پس دوست داشتم آن را بيان كنم
و بنويسم!!
2
نماز رغائب اولين بار بعد از سال 480 هجري در بيت المقدس پيدا شد كه قبل از
آن هيچ كس آن را نخوانده بود. از پيامبر و هيچ يك از صحابه و يا تابعين و سلف
3 صالح وارد نشده است كه آن را انجام داده باشند.

:
 
هيچ شكي در بدعت بودن نماز رغائب وجود ندارد، به خصوص اينكه در قرنهاي
اخير پيدا شده و صحابه و تابعين و باتا ع تابعين و سلف صالح – رحمهماالله – آن را
انجام ندادهاند در حالي كه براي انجام كار خير از كساني كه بعد از آنها آمدهاند
حريصتر و فعالتر بودند، و ميان عزبن عبدالسلام و ابن الصلاح مباحثه و مناقشة علمي
_____________________
-1 به كتاب الموضوعات ابن جوزي، /2 )125-126 (مراجعه شود .
-2 به كتاب احياء علوم الدين، ص /1 )202-203 (مراجعه شود .
-3 به كتاب الحوادث و البدع، للطرطوشي، ص (122 (مراجعه شود .

5 بدعت بودن نماز رغائب
خوبي وجود دارد كه

صورت دوم :
اين نوع نماز خواندن با سكون در نماز يعني عدم حركات در آن مخالفت دارد، از
اين جهت كه براي سورة اخلاص و سورة قدر عددي را تعيين كرده است، و معلوم
است كه شمارش آنها جز با حركات بعضي از اعضا ممكن نخواهد شد .

6 بدعت بودن نماز رغائب
صورت سوم :
اين نوع نماز با سنت خشوع و خضوع و حضور قلب در نماز در تضاد ميباشد، و
قلب در آن براي خدا فارغ نيست، و نميتواند جلال و كبرياء و عظمت خداوند را
احساس كند و همچنين نميتواند معاني قرائت و ذكرهاي آن را درك كند و در آنها
تفكر نمايد، چون زماني كه تعداد سورهها را در قلب شمارش كند از خداوند غافل
ميشود، و به چيزي كه مشروع نيست مشغول ميشود، التفات (گرداندن) صورت در
نماز از نگاه شرعي بد است، پس با بيتوجهي به خداوند با قلب كه جاي عظمت و
جلال خداوند است چگونه خواهد بود ؟

صورت چهارم :
با سنتهاي نوافل در تضاد است، سنت اين است كه انجام سنت در خانه صورت
گيرد و فضيلت بيشتري دارد، تا در مساجد، مگر شريعت آن را مستثني كرده باشد مثل
ia SEV

I» :قال، كسوف و، باران نماز
1
نماز انسان در خانهاش از نمازش در مسجد فضيلت بيشتري دارد مگر نمازهاي
فرض .

_____________________
-1 رواه البخاري في صحيحه المطبوع مع فتح الباري، /2 )214 ،(كتاب الأذان، حديث (731 (به لفظ:
«فإن أفضل الصلاة صلاة المرء فـي بيتـه إلا المكتوبـة » و مسـلم، حـديث : (781 (كتـاب صـلاة
المسافرين .

7 بدعت بودن نماز رغائب

صورت پنجم :
اين نماز با انجام سنتها بصورت انفرادي در تضاد است، اصل در انجام نوافل انفراد
است، مگر سنتي كه شريعت آن را استثنا كرده باشد .

صورت ششم:
با تعجيل در افطار تضاد دارد، چون پيامبر ميفرمايد: «i(' #x
«yF' &S4 1
پيوسته مردم با خير و بركت همراه هستند به شرطي كه در افطار عجله نمايند .
صورت هفت :م
اين نماز با سنت خالي شدن قلب قبل از وارد شدن به نماز در تضاد ميباشد، شخص
نماز را شروع ميكند در حالي كه تشنه و گرسنه است، عليالخصوص در روزهاي
بسيار گرم، در صورت وجود مشاغلي كه انسان را از نماز مشغول ميسازد و امكان از
ميان بردن آنها وجود دارد درست نيست وارد آن نماز شد .
صورت هشتم :
آن دو سجدة آن مكروه هستند، در شريعت وجود ندارد كه با يك سجدة منفرد كه
هيچ دليل و سببي ندارد قصد تقرب به خدا كرد، تقرب به خدا اسباب و شرايط و
اوقات و اركاني دارد كه بدون آنها جايز نخواهد شد، همچنان كه بدون اسباب و
شرايط و وقت معين وقوف در عرفه و مزدلفه و رجم شيطان و سعي بين صفا و مروه

 در این مقاله از نماز رغائب یکی دیگر از بدعتهایی که در ماه رجب انجام میشود نام برده شده و نویسنده به شرح اوصاف این نماز پرداخته است. سپس حکم این نماز را به صورت مناقشه علمی که میان عز بن عبدالسلام و ابن صلاح صورت گرفته بیان کرده است.