دربارهي كتاب استادم ابوالكمال ...............................................................................10
گزيدهاي از شرح حال استاد...............................................................................11
روش تربيت........................................................................................................12
دانش و بينش......................................................................................................13
سمتهاي گوناگون................................................................................................15
مهمترين فعاليتها.......................................................................................................18
پيشگفتار...................................................................................................................28
مقدمهي اول: معاني سنت..............................................................................................37
معني سنت از لحاظ زبانشناختي.............................................................................37
معني سنت از لحاظ زبانشناختي.............................................................................38
معني سنت از ديدگاه فقه.........................................................................................46
ديدگاه شافعيه.....................................................................................................46
ديدگاه حنفيه............................................................................................................50
سنت از ديدگاه مالكيه..............................................................................................62
گروه مغربيها .......................................................................................................62
گروه بغداديها......................................................................................................66
از ديدگاه حنبليها......................................................................................................67
اصطلاح عام فقها .....................................................................................................68
معني سنت در اصول الفقه.............................................................................................69
مقدمهي دوم: عصمت پيامبران ......................................................................................93
تعريف عصمت...................................................................................................94

چيزهايي كه پيامبران از آنها نگه داشته شده اند .....................................................105
عصمت پيامبران از دروغ اشتباهي در راستاي تبليغ دعوت ...................................112
عصمت پيامبران از اشتباه در افعال تبليغي .............................................................118
دلايل اين مذاهب ........................................................................................................134
عصمت پيامبران از گناهان پس از بعثت .....................................................................139
گناه،كفر ورزيدن است يا چيز ديگري ...................................................................139
معصوم بودنشان از كفر ورزيدن .......................................................................139
دلايل اين مذاهب..............................................................................................140
عصمت پيامبران از ساير گناهان ..................................................................................145
دلايل اين مذاهب..............................................................................................156
امور زير برداشت بنده از سخنان ايشان را تاييد ميكند....................................165
عصمت پيامران ازمكروه..............................................................................................166
آيا وقوع مباح از پيامبران جايز است؟....................................................................167
آيا جايز است راجع به چيزي كه بر آنان فرود نيامده آگاه نباشند؟........................168
عصمت پيامبران از خطا در اجتهاد..............................................................................170
ديدگاههاي مختلف دربارهي مكلف نمودن پيامبران به اجتهاد....................................186
مذهب برگزيده و دليل آن......................................................................................189
دلايل منع كنندگان اجتهاد پيامبر و پا سخهايشان...................................................190
خود اجتهاد، وحي حقيقي است.............................................................................202
دو اعتراض بر جهت دوم وارد ميشود ............................................................202
شبههاي توقف كنندگان .........................................................................................210
3ـ وقوع مكلف شدن پيامبران به اجتهاد................................................................210
مذهب منتخب و دلايلش.......................................................................................216

دلايل حنفيه.......................................................................................................246
دلايل معتقدان به واقع نشدن كلي اجتهاد پيامبران..................................................254
دلايل تفصيل دهندگان ...........................................................................................260
دلايل توقف كنندگان .............................................................................................261
اجتهاد از جانب پيامبران..............................................................................................261
عصمت پيامبران از خطاي اجتهادي ............................................................................264
آيا اختلاف مزبور نسبت به ساير پيامبران نيز وجود دارد؟.....................................268
آيا در واقع مذهب سومي وجود دارد؟..................................................................270
آيا كسي قائل به وقوع خطا در اجتهاد پيامبران شده است؟...................................270
مذهب برگزيده ......................................................................................................271
دلايل تجويز خطا در اجتهاد پيامبران...........................................................................273
دلايل منع كنندگان خطاي اجتهادي .......................................................................281
حجت بودن سنت .......................................................................................................296
پيشگفتار.................................................................................................................297
معني حجيت سنت ...........................................................................................297
باب اول: حجت بودن سنت ضرورتي ديني است و همهي مسلمانان بر آن اجماع و
اتفاق نظر دارند............................................................................................................300
آيا عدهاي از پيشوايان معتزلي بصره حجيت سنت را انكار كرده اند؟...................313
طرف گفتگوي شافعي اگر منكر حجيت سنت بوده باشد معتزلي نيست ..........328
كسي كه با شافعي مجادله كرد...............................................................................334
باب دوم: دلايل حجيت سنت .....................................................................................342
دليل اول: عصمت(لغزش ناپذيري)........................................................................344
دليل دوم: خداوند پيروي اصحاب از رسول اكرم را تأييد مي كند ........................349

دليل سوم: قرآن......................................................................................................359
دليل چهارم : سنت......................................................................................................391
دليل پنجم: نمي توان بدون سنت قرآن را اجرا كرد....................................................407
دليل ششم ..............................................................................................................421
دليل اثبات موضوع............................................................................................431
دليل هفتم : اجماع.......................................................................................................434
باب سوم: شبهه هاي منكرين سنت و پاسخ آنان ........................................................480
شبهه اول...........................................................................................................482
تأويلات علماء..................................................................................................484
فرايض واحكام موجود در قرآن دو گونه اند....................................................490
تأويل دوم.........................................................................................................493
تأويل سوم........................................................................................................494
شبهه دوم ..........................................................................................................495
جواب ...............................................................................................................495
شبهه سوم .........................................................................................................499
جواب ...............................................................................................................507
حمايت از سنت با عدالت راوي تحقق مي يابد..........................................................508
نوشتن، مفيد يقين نيست........................................................................................512
نوشتن پايين تر از حفظ است................................................................................513
تفاوت در حجيت نوشتار و سماع نزد عرب و امثال آنها ......................................514
حفظ از نوشتن مفيدتر است ..................................................................................517
تواتر قرآن شفاهاً تحقق يافت...........................................................................519
در فروع، عمل به ظني واجب است.......................................................................522

الحمد الله رب العالمين, و الصلاة و السلام علی خاتم النبيين, و علی آله الطيبين, و
اصحابه الطاهرين, و من تبعه, و اهتدی بهديه, و اقتضی اثره, و عزره و نصره الی يوم
الدين, و بعد:
بسيار سخت است كه راجع به مهمترين آثار استاد ارجمند، ابو الكمال، (بلكه در
حقيقت ارزشمندترين كتاب نوشته شده در زمينهي سنت در اين قرن)، قلم فرسايي كنم،
آنهم بعد از اينكه خاك، چهرهي بزرگوار و مهربانش را پنهان و مرا از دانش سرشارش
محروم ساخت. من علاقهي فراوان و آرزوي زيادي داشتم كه ايشان كتاب گرانمايهي
خود را در معرض ديد مردم قرار دهد و علاوه بر آن، آنان را با شرح و بسطها و نكات
ظريف علميشان ارمغان بخشد، ولي خواست خدا گونهاي ديگر ايجاب كرد و هر چه
هم خدا مصلحت بداند آن را خواهد كرد. و اينكه امروز جرأت مقدمهنويسي بر كتاب
ايشان را به خود ميدهم به خاطر احترام نهادن به درخواست و سفارش او است كه
چارهاي جز آن ندارم وگرنه او والاتر از آن است كه نيازي به مقدمه من داشته باشد، تا
اينكه شهرتي بدان براي خود پيدا كند.

 چیزی که در حجیت و حمایت سنت قابل اعتماد است عدالت و ثقه راویان است و این روند باید تا پایان سند ادامه داشته باشد خواه از راه حفظ صورت گیرد یا کتابت یا اصلاً توسط فهمی حاصل شود که بدون گنگی و ابهام، معانی را در قالب الفاظ قالب ریزی کند